Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΤΡΙΤΩΝΑ
Το 1956, μια ομάδα από βαθμοφόρους του σώματος Προσκόπων, που δεν είχαν διοικητική θέση, αποφάσισαν να ιδρύσουν ένα νέο σύλλογο στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να μπορούν να συνευρίσκονται στο εντευκτήριο του, να πραγματοποιούν εκδρομές, έξω πάντα από το πλαίσιο του Προσκοπισμού, του οποίου ούτως ή άλλως ήταν ενεργά μέλη. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν μόνο πρόσκοποι ενώ μόνο τρεις ασχολιόταν τόσο με τον Προσκοπισμό όσο και με τον αθλητισμό, ο Μιχαήλ Γιαννουκάκος, ο Κωνσταντίνος Μαργαρόπουλος και ο Στυλιανός Γιαννουκάκος.
Ο Μιχαήλ Γιαννουκάκος, ο οποίος δραστηριοποιούνταν στον αθλητικό σύλλογο Αετό, ήταν ο παράγοντας που κατάφερε να πείσει και τους υπόλοιπους, ώστε ο σύλλογος που σκεφτόταν να ιδρύσουν να έχει και αθλητική δραστηριότητα. Στις 3 Απριλίου 1957, συντάχθηκε και υπογράφτηκε από τα ιδρυτικά μέλη το Πρακτικό ίδρυσης του συλλόγου με την ονομασία: Μορφωτικόν, Εκρομικόν, Αθλητικόν Σωματείον « ΤΡΙΤΩΝ» και υποβλήθηκε για έγκριση, μαζί με το καταστατικό στο Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης. Το Πρωτοδικείο ενέκρινε την ίδρυση του Τρίτωνα και το 1957 θωρείται το γενέθλιο έτος του συλλόγου.
Σκοπός του συλλόγου, σύμφωνα πάντα με το καταστατικό, ήταν «η προαγωγή του πνευματικού επιπέδου των μελών του Συλλόγου, ως επίσης η διάδωσις και καλλιέργεια του εκδρομισμού και του αθλητισμού εν γένει, εις την πόλιν μας». Οι άνθρωποι του συλλόγου θα επιδίωκαν τον σκοπό αυτό με τη διατήρηση της βιβλιοθήκης και αναγνωστηρίου, με τη διεξαγωγή πνευματικών εκδηλώσεων, όπως διαλέξεις, έκδοση περιοδικού, κινηματογραφικές προβολές, καθώς επίσης και με την οργάνωση εκδρομών και ψυχαγωγικών συγκεντρώσεων. Τον αθλητισμό θα τον καλλιεργούσαν «διά της ασκήσεως εφ’ όλων των κλάδων αθλητισμού, ατόμων ή ομάδων αμφοτέρων των φύλλων, εθνικότητας και θρησκείας, ως επίσης και δια της συμμετοχής ει ατομικούς ή ομαδικούς αγώνας ανά το Πανελλήνιον και εξωτερικό».
Η πρώτη διοίκηση του Τρίτωνα είχε συγκροτηθεί σε σώμα ω εξής: Μιχαήλ Γιαννουκάκος (Πρόεδρος), Νικόλαος Παναγιωτόπουλος και Κωνσταντίνος Λεονταρίδης (Αντιπρόεδροι), Θεόδωρος Καμηλιέρης (Γεν. Γραμματέας), Χαρίλαος Αρβανιτίδης (Ειδικός Γραμματέας), Ριχάρδος Κοτζαμάνογλου (Ταμίας), Πολύκλειτος Λεφόπουλος (Έφορος Αθλητισμού), Παναγιώτης Κοκοβίνης (Έφορος Εντευκτηρίου), Βασίλειος Θεοφίλου (Έφορος Υλικού), Νικόλαος Κοπαρανίδης (Έφορος Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης), Γεώργιος Αλαμανιώτης (Έφορος Αθλοπαιδιών), Δημήτριος Σαμαράς (Έφορος Ποδηλατικού) και Κωνσταντίνος Μαργαρόπουλος (Έφορος Κολυμβητικού).
Ο Κ. Μαργαρόπουλος απονέμει αναμνηστική πλακέτα στον Μ. Γιαννουκάκο (δεξιά), πρώτο Πρόεδρο του Τρίτωνα, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης για τα 20 χρόνια του συλλόγου (αρχείο Κ.Μαργαρόπουλου).
Ο Κ. Μαργαρόπουλος σε εκδήλωση για τα 20 χρόνια του Τρίτωνα (αρχείο Κ. Μαργαρόπουλου).
Η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ
Τα πρώτα χρόνια της ζωής του Τρίτωνα κύλησαν με τους ανθρώπους του συλλόγου να προσπαθούν να οργανώσουν τα διάφορα τμήματα. Το πρώτο από τα τμήματα αθλοπαιδιών που λειτούργησε ήταν εκείνο της γυναικείας καλαθόσφαιρας. Όμως οι οικονομικές απαιτήσεις και τα στερεότυπα αναφορικά με την θέση της γυναίκας στην κοινωνία οδήγησαν στην παύση λειτουργίας του γυναικείου τμήματος καλαθόσφαιρας πολύ σύντομα. Ο Τρίτωνας αμέσως δραστηριοποίησε το εκδρομικό του τμήμα και στη συνέχεια το τμήμα του κλασσικού αθλητισμού. Στο στίβο, μεγάλη ήταν η βοήθεια του προπονητή του Ηρακλή Νίκου Ζαχαριάδη, ο οποίος επί σειρά ετών, μαζί με τους αθλητές του Ηρακλή, προπονούσε και αθλητές του Τρίτωνα.
Από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του ο Τρίτωνας καλλιέργησε και την επιτραπέζια αντισφαίριση, περισσότερο όμως ως μέσο διασκέδασης των μελών του στην αρχή. Ωστόσο το 1967, ο Τρίτωνας έγινε μέλος στην Ομοσπονδία της Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης, την Ε.Φ.Ο.ΕΠΑ. και συγχρόνως δημιουργήθηκε και η πρώτη ομάδα. Το τμήμα της επιτραπέζιας αντισφαίρισης είχε ανοδική πορεία τη δεκαετία του ‘80.
Το ανδρικό τμήμα πετοσφαίρισης του Τρίτωνα άρχισε να δραστηριοποιείται στα μέσα της δεκαετίας του ’60, με κορύφωση τη συμμετοχή της ομάδας στην Α’ Εθνική κατηγορία την αγωνιστική περίοδο 1972-73, ενώ παράλληλα με την ανδρική ομάδα, το 1985 ιδρύθηκε και το γυναικείο τμήμα περοσφαίρισης.
Στο μεταξύ, το 1971, είχε δημιουργηθεί και το τμήμα σκάκι του συλλόγου και λίγο αργότερα, το 1977 ιδρύθηκε και το τμήμα χειροσφαίρισης, το οποίο αγωνίστηκε για μεγάλα διαστήματα τόσο στην Α’ εθνική κατηγορία, όσο και στις Α’2 και Β’ εθνική. Την περίοδο 1983-84 ιδρύθηκε και το γυναικείο τμήμα χειροσφαίρισης του συλλόγου.
Το πάζλ των αθλητικών τμημάτων το συμπλήρωσε η άρση βαρών, που ιδρύθηκε το 1985. Διακρίσεις των αθλητριών και των αθλητών του τμήματος της άρσης βαρών υπήρξαν τόσο σε Πανελλήνιο όσο και σε διεθνές επίπεδο. Δυστυχώς οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπισε ο Τρίτωνας οδήγησαν στην αναστολή λειτουργίας των περισσότερων τμημάτων του. Έτσι, με απόφαση της διοίκησης του συλλόγου, άλλα τμήματα διαλύθηκαν και άλλα συγχωνεύτηκαν με αντίστοιχα τμήματα άλλων συλλόγων.
Σήμερα το μοναδικό τμήμα το οποίο δραστηριοποιείται στον Τρίτωνα, είναι αυτό του στίβου. Ο κλασσικός αθλητισμός αποτελεί για τον Τρίτωνα το τμήμα με την εντονότερη δραστηριότητα, προσφέροντας στον σύλλογο πολλές διακρίσεις. Από τα πρώτα χρόνια του, ο Τρίτωνας διοργάνωνε ετήσιο ανώμαλο δρόμο, ο οποίος το 1983 έδωσε τη θέση του στα «Λαμπράκεια». Το 1998, τα «Λαμπράκεια» μετεξελίχθηκαν στο Διεθνές Ολυμπιακό μίτινγκ Στίβου, στη μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη. Από το 2006, ο Τρίτωνας διοργανώνει το κορυφαίο για το σύλλογο και με μεγάλη εθνική σημασία αθλητικό γεγονός τον Διεθνή Μαραθώνιο «Μέγας Αλέξανδρος». Εκτός όμως από τις αθλητικές διοργανώσεις του Τρίτωνα, οι αθλητές του και οι αθλήτριες του είχαν και έχουν ακόμα πολλές διακρίσεις, καθιερώνοντας το σύλλογο ως μια από τις κορυφαίες ομάδες του στίβου της Βορείου Ελλάδας, αλλά και της Ελλάδας γενικότερα. Ιδιαίτερα οι ομάδες σκυταλοδρομίας ανδρών και γυναικών του Τρίτωνα διακρίνονταν συνεχώς στα Πανελλήνια πρωταθλήματα, σημειώνοντας συγχρόνως και διάφορα ρεκόρ.
Αθλητές από όλο τον κόσμο τρέχουν στους δρόμους της Μακεδονίας το 2007, κατά τη διάρκεια της σπουδαίας αθλητικής διοργάνωσης του Διεθνή Μαραθώνιου Δρόμου «Μέγας Αλέξανδρος», που έκανε πραγματικότητα ο Τρίτωνας (αρχείο ΜΕΑΣ Τρίτων).
Αθλητές διαφόρων σωματείων και παράγοντες του Τρίτωνα στην αφετηρία του αγώνα ανωμάλου δρόμου, στον Κερδηνό Λόφο (αρχείο Ακ. Κουκίδη).